Grzyby w diecie dziecka – czy jest sens podawać dziecku pieczarki ??

Grzyby w diecie dziecka. Temat niezmiennie gorący. Większość rodziców z obawy przed domniemaną szkodliwością i ciężkostrawnością oraz z braku przekonania, że grzyby mają jakieś wartości odżywcze rezygnuje z podania grzybów hodowlanych  dzieciom.

Rzeczywiście, grzybów leśnych nie powinno się podawać pod żadnym pozorem dzieciom do lat dwunastu ale grzyby hodowlane (pieczarki, boczniaki, shitake) owszem, można. Wygląda na to, że wręcz warto !

Autorką tego opracowania jest Marta Kostka – technolożka żywności i żywienia człowieka, z którą znamy się już od kilku lat, której opracowanie na temat grzybów pojawiało się regularnie na internetowych grupach poswięconych tematyce żywienia dzieci. Poprosiłam Martę o możliwość opublikowania tekstu na moim blogu, a ona, złota kobieta, się zgodziła 😉

Panie i panowie, kilka faktów o grzybach hodowlanych:

Są dobrym źródłem mikroelementów i witamin.

Grzyby zawierają m.in. miedź, potas, cynk, selen, magnez i witaminę D₂. Tak, witaminę D – są jej jedynym, nieodzwierzęcym źródłem. Jak się okazuje, dodatkowa ekspozycja grzybów na światło słoneczne zwiększa wielokrotnie zawartość tej witaminy w zależności od rodzaju i czasu zastosowanego promieniowania^[1]. Jednocześnie badania nad biodostępnością tej formy witaminy D wykazały, że podawanie tak wzbogacanych pieczarek zwiększało zawartość witaminy D we krwi, stanowiąc realną alternatywę dla suplementacji preparatami witaminy D₂.^[2] Dodam tylko, że Komisja Europejska dopuściła w 2017 r do obrotu pieczarki o zwiększonej zawartości witaminy D₂, poddane działaniu promieniowania UV^[3] i myślę, że niedługo możemy się ich spodziewać w naszych sklepach.

Zobacz wpis, w którym tłumaczę dlaczego witamina D w diecie jest ważna.

Grzyby zawierają biokatywne substancje o wszechstronnym działaniu.

Grzyby są bogatym źródłem istotnych przeciwutleniaczy m.ni glutationu i  ergotioneiny^[4], które wpływają ochronnie na tkanki i mogą zmniejszać ryzyko wystąpienia niektórych chorób. Spośród aktywnych związków o udowodnionym działaniu prozdrowotnym grzyby zawierają również β-glukany, które wykazują działanie immunostymulujące (a więc wspierają działanie układu odpornościowego). Mogą również regulować glikemię^[5] i zmniejszać ryzyko dyslipidemii^[6] a co za tym idzie bezpośrednio minimalizować ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych.

Grzyby zawierają sporo błonnika.

Grzyby są pewnie w tak samym stopniu „ciężkostrawne” jak niektóre owoce czy warzywa, gdyż w głównej mierze składają się z – UWAGA –  błonnika. Część z tego błonnika stanowi frakcję nierozpuszczalną w wodzie (chityna, celuloza oraz ligniny), natomiast na frakcję rozpuszczalną składają się choćby wcześniej wspomniane β-glukany.

Zgodnie z definicją błonnik jest składnikiem żywności, który w ogóle nie ulega trawieniu ani wchłanianiu, stanowiąc jednocześnie wspaniały posiłek dla lokalnych mieszkańców naszych jelit. I owszem, są osoby, które odczuwają dyskomfort po zjedzeniu grzybów, ale jak to często bywa w przyrodzie – nie wszytko służy każdemu. Ktoś cierpi po fasoli, inni nie mogą jeść surowych warzyw. Mając to na uwadze przypominam też, że większość z nas bardzo dobrze toleruje spożycie niewielkich ilości dobrze przyrządzonych grzybów.

Dzieci mogą jeść grzyby hodowlane.

I przechodzimy do sedna – grzyby można podawać dzieciom. Nie są mi znane żadne zalecenia (oprócz polskich przekazywanych z ust do ust, oczywiście) mówiące o całkowitym wykluczeniu wszystkich grzybów z diety dziecka czy też opóźnieniu ich wprowadzania. (<- jeśli takowe istnieją, poproszę o namiar, chętnie się doszkolę).

Wspaniały przewodnik First Step Nutrition (brytyjska ogranizacja pożytku publicznego zajmująca się tematyką żywienia ciężarnych, niemowląt oraz dzieci) „Eating Well: the First Year. A Guide to Introducing Solids and Eating Well Up to Baby’s First Birthday”^[7] proponuje smażone pieczarki jako dobry przykład finger food (jedzenie do rączki) dla dzieciaczków w wieku 10-12 miesięcy. Pieczarki występują tu w zestawie ze śniadaniowymi placuszkami z mąki ciecierzycowej i fasolką w sosie pomidorowym. Dodatkowo w przewodniku znajdują się propozycje podania pieczarek w formie gładkiej czy grudkowatej papki. W propozycjach dań umieszona jest też m.in. zapiekanka z kurczakiem i pieczarkami.

Powyższe formy podania wskazują, że grzyby mogą być elementem zróżnicowanej diety dzieci, u których rozszerzanie diety przebiega zarówno zgodnie z zasadami metody baby-led weaning (BLW) jak i w standardowy sposób. Nie tylko Wielka Brytania poznała się na grzybach. Kanadyjska agencja rządowa Health Canada w swoich rekomendacjach dotyczących żywienia dzieci w wieku 6-24 miesięcy, wydanych pod nazwą„Nutrition for Healthy Term Infants: Recommendations from Six to 24 Months”^[8], w przykładowych menu jako dodatek do obiadu zasugerowała pieczarki w plasterkach.

Grzyby są smaczne i można je przyrządzać na wiele różnych sposobów.

Zagraniczne książki i strony dla gotujących mam są pełne fantastycznych przepisów, które wykorzystują grzyby hodowlane. W nowej książce autorek metody BLW – Gill Rapley i Tracey Murkett „The Baby-Led Weaning Family Cookbook” odnajdziecie takie przepisowe perełki jak pieczone grzyby (pieczarki bądź portobello) z cytryną i tymiankiem. Szperając po czeluściach internetu bez trudu znajdziecie przepisy na purée z grzybami shitake, risotto z pieczarkami czy zupę pieczarkowa.

Grzyby hodowlane nie stanowią źródła zatruć.

Za „Bad Bug Book. Foodborne Pathogenic Microorganisms and Natural Toxins Handbook” wydaną przez Amerykańską Agencja Żywności i Leków:

“Choć grzyby hodowlane różnych gatunków nie okazały się jeszcze winne masowym zatruciom, mogą powodować inne problemy, choćby te związane ze skażeniem bakteryjnym wynikającym z niewłaściwych procedur puszkowania. Do większości przypadków zatruć grzybami dochodzi wskutek spożycia grzybów dzikich, zebranych przez niewykwalifikowany personel (choć zdarzały się również zatrucia wśród specjalistów). W większości przypadków do zatrucia dochodzi gdy gatunek trujący mylony jest z jadalnym, więc dobrze jest spytać ofiarę zatrucia bądź osobę, która dostarczyła jej grzyby o gatunek, który myśleli że zbierają. W przypadku braku dobrze zachowanej próbki, odpowiedź na to pytanie pomoże badaczom zawęzić grupę potencjalnych sprawców. Do zatruć dochodziło też często, gdy zbieracze stosowali ludowe metody rozróżniania pomiędzy gatunkami trującymi i jadalnymi.”

Grzybów nie trzeba obierać.

Zasadniczo życie jest za krótkie na tę czynność. W większości przypadków wystarczy je oczyścić z resztek podłoża, jednak w przypadku dzieci  zrobiła bym wyjątek i zasugerowała dodatkowe mycie grzybów pod bieżącą wodą przed przyrządzeniem posiłków dla maluchów.

——

Podsumowując: Grzyby mogą być częścią zróżnicowanej diety dzieci, należy jednak pamiętać o następujących środkach ostrożności:

1. !!! Nie podajemy grzybów leśnych przynajmniej do 12 r.ż. !!!! Nie podajemy ich tylko ze względu na ryzyko zatrucia. Dotyczy się to grzybów świeżych jak i suszonych (czyli dotyczy to też grzybków w rosołach, barszczach, bigosach). Często to “domowi eksperci od grzybów” są winni omyłkowego podania grzyba trującego więc nie ryzykujmy.
2. Grzyby dokładnie oczyszczamy, obmywamy i osuszamy przed gotowaniem.
3. Nie podajemy dzieciom surowych grzybów.
4. Uważamy na wielkość i sposób podania bo niektóre grzyby mogą stanowić ryzyko zadławienia.
5. Dostosowujemy ilość i sposób podania do wieku i umiejętności dzieci.

—-

Wiem, że znajdzie się teraz sporo głosów, że niektórych grzybów nie da się pomylić. No więc, moi drodzy, przed śmiercią zapewne niejeden był pewien swojej nieomylności.

Autorką opracowania jest Marta Kostka

I jeszcze na podsumowanie tego tekstu ode mnie – odpowiedź na pytanie: KIEDY wprowadzić grzyby hodowlane do diety dziecka??

Moim zdaniem nawet przed pierwszym rokiem życia mogą się pojawić w posiłkach dzieci. Jeśli dzielicie się swoim jedzeniem z dzieckiem i w Waszym menu znajdzie się np zupa grzybowa albo makaron, czy kasza z sosem, w którym jednym ze składników są np. pieczarki to i niemowlak może się tym poczestować. Byle były to na pewno grzyby hodowlane!

Oczywiście trzeba wziąć pod uwagę indywidualne kwestie – im bardziej urozmaicona jest dieta dziecka tym lepiej jego układ pokarmowy poradzi sobie ze strawieniem grzybów i obecnego w nich błonnika. Więc jeśli Twoje dziecko do tej pory jadło głównie przeciery warzywne albo kaszki  błyskawiczne to raczej nie częstuj go od razu zupą pieczarkową. Ale jeśli Twój niemowlak dostaje posiłki z rodzinnego stołu i dobrze je toleruje to nie widzę powodu żeby czekać do jakiegoś konkretnego wieku, np. do końca pierwszego roku życia.

Pamiętaj tylko o jednej rzeczy – grzyby są niskokaloryczne, a dzieci potrzebują produktów o dużej gęstości odżywczej. W posiłkach z grzybami powinny być więc również składniki o dużej gęstości odżywczej i dostarczające energii – kasze, makaron, pieczywo, dodatek tłuszczu, produkty białkowe (mięso, ryba, strączki) – zobacz więcej we wpisie – kilka zasad rozszerzania diety, o których często zapominamy.

To co? Wasze dzieci jedzą grzyby? Lubią?

^[1]Jasinghe VJ, Perera CO Ultraviolet irradiation: The generator of Vitamin D2 in edible mushrooms, Food Chem. 2016 Apr 4:638-643

^[2]Urbain P, Singler F, Ihorst G, Biesalski HK, Bertz H. Bioavailability of vitamin D₂ from UV-B-irradiated button mushrooms in healthy adults deficient in serum 25-hydroxyvitamin D: a randomized controlled trial, Eur J Clin Nutr. 2011 Aug;65(8):965-71

^[3] Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2017/2355 z dnia 14 grudnia 2017 r. zezwalająca na wprowadzenie do obrotu pieczarek dwuzarodnikowych poddanych działaniu promieniowania UV jako nowej żywności zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady (notyfikowana jako dokument nr C(2017) 8474) Dz. Urz. L 336/52 z 16.12.2017.

^[4] Kalaras MD, Richie JP, Calcagnotto A, Beelman RB, Mushrooms: A rich source of the antioxidants ergothioneine and glutathione, Food Chem. 2017 Oct 15;233:429-433.

^[5] Chen J, Raymond K. Beta-glucans in the treatment of diabetes and associated cardiovascular risks. Vasc Health Risk Manag. 2008;4(6):1265-72.

^[6] Sima P, Vannucci L, Vetvicka V. β-glucans and cholesterol (Review). Int J Mol Med. 2018;41(4):1799-1808.

^[7] First Step Nutrition „Eating well: the first year. A guide to introducing solids and eating well up to baby’s first birthday”(http://www.firststepsnutrition.org/newpages/Early_Years/eating_well-early_years_vegans.html)

^[8] Health Canada “Nutrition for Healthy Term Infants: Recommendations from Six to 24 Months” https://www.canada.ca/en/health-canada/services/food-nutrition/healthy-eating/infant-feeding/nutrition-healthy-term-infants-recommendations-birth-six-months/6-24-months.html