Owoce w diecie dzieci i niemowląt – jak i kiedy wprowadzać je do diety dziecka? Jak bezpiecznie podawać owoce dziecku? Które owoce są najzdrowsze? Jakie owoce można podać niemowlakowi? Czy soki i musy owocowe to dobry sposób na podawanie owoców?
Owoce wraz z warzywami stanowią podstawę Piramidy Żywienia i dotyczy to zarówno żywienia dzieci, jak i dorosłych. Należą więc do tej grupy produktów, które powinny być obecne w naszych jadłospisach codziennie! Dorośli i dzieci od 4 r.ż. powinni jeść trzy razy więcej warzyw, niż owoców. Młodsze dzieci mogą jeść podobnie dużo owoców, co warzyw.
Owoce dostarczają wielu składników odżywczych: witamin, błonnika, składników mineralnych i przeciwutleniaczy. Zawierają dużo wody, co może być pomocne w pokryciu zapotrzebowania na nią u dziecka, jeśli niechętnie pije wodę np. prosto z kubeczka (szczególnie bogate w wodę są np. arbuzy, melony). Być może dlatego latem, kiedy jest gorąco, mamy na nie tak dużą ochotę, wtedy w naszej diecie jest ich często dużo więcej, niż w pozostałych porach roku.
Zobacz odpowiedzi na najczęstsze pytania o owoce w diecie dzieci.
Kiedy wprowadzać owoce do diety dziecka?
Owoce można wprowadzać w tym czasie, w którym zaczynamy rozszerzanie diety (ok. 6 miesiąca życia). Praktycznie wszystkie owoce nadają się dla niemowląt i nie trzeba przestrzegać specjalnej kolejności wprowadzania owoców w trakcie rozszerzania diety.
Najnowsze polskie wytyczne żywienia niemowląt mówią wprawdzie, że lepiej zacząć od wprowadzenia do diety niemowlaka warzyw, a dopiero po jakimś czasie podać mu owoce. Ma to chronić przed nadmiernym polubieniem przez dziecko owoców i odrzuceniem (mniej słodkich w smaku) warzyw. Ale to zalecenie nie ma żadnego naukowego uzasadnienia. A żeby dziecko jadło warzywa chętnie, zdecydowanie ważniejsze jest ich regularne podawanie i dawanie dziecku dobrego przykładu (tak, to oznacza, że żeby dziecko jadło warzywa, Ty powinnaś je jeść na co dzień) – i na to są dowody naukowe. Więcej na temat warzyw w diecie dzieci przeczytasz niedługo na blogu.
Więcej o nowych, polskich zaleceniach żywienia niemowląt możesz posłuchać w nagraniu #kwadranszjackowska – nowe zalecenia żywienia niemowląt na Spotify.
Owoce a alergia
Wśród owoców, które uznaje się za mniej alergizujące można wymienić np.: banany, jabłka, gruszki śliwki czy porzeczki, a ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej może być nieco większe po spożyciu takich owoców jak np. cytrusy albo truskawki.
Ale to nie oznacza, że jedne owoce trzeba wprowadzić do diety niemowlaka wcześniej, a inne później. Alergia pokarmowa na owoce zdarza się niezwykle rzadko, a unikanie alergizujących produktów na zapas wcale nie zmniejsza ryzyka alergii pokarmowych. Jest wręcz odwrotnie. Opóźnianie i unikanie potencjalnie alergizujących produktów w czasie ciąży, karmienia piersią i w trakcie rozszerzania diety może zwiększać ryzyko alergii pokarmowych!
Więcej o alergiach pokarmowych możesz przeczytać w artykule Alergie pokarmowe i diety eliminacyjne.
Czy są owoce, które są niezalecane dla niemowląt?
Nie ma owoców, których podawanie niemowlakowi byłoby przeciwwskazane. Można podawać wszystkie owoce, wprowadzając je kolejno do diety dziecka. Ważne jest natomiast, żeby podawać je w formie, którą dziecko będzie w stanie zjeść na danym etapie rozszerzania diety.
Owoce w diecie dzieci a zakrztuszenia
Niektóre owoce mają konsystencję lub kształt, który może zwiększyć ryzyko zakrztuszenia. Jeśli więc podajemy dziecku owoce w kawałkach lub do samodzielnego jedzenia, to ważne, aby to były owoce miękkie.
Owoce twarde, np. jabłka, gruszki, winogrona stwarzają ryzyko zadławienia się dziecka. Badania pokazują, że dzieci najczęściej krztuszą się właśnie surowym jabłkiem! To dlatego, że łatwo odłamać kawałek, nawet jeśli maluch nie ma zębów, ale rozdrobnienie tego kawałka jest trudne. Może się on wyślizgnąć spomiędzy dziąseł w trakcie próby rozdrabniania i wpaść do dróg oddechowych. Podobnie może się stać, jeśli podajesz dziecku winogrono w całości (albo surową marchewkę).
Jeśli chcesz podać niemowlakowi jabłko, to najlepiej je zetrzeć, udusić lub podpiec, żeby było miękkie. Jeśli dziecko ma już zęby, można mu też podać jabłko w całości. Winogrona także mogą być przyczyną zakrztuszenia, dlatego najlepiej podawać je pokrojone wzdłuż lub na mniejsze kawałki.
Więcej o bezpiecznym samodzielnym jedzeniu przeczytasz w artykule Niemowlęta i samodzielne jedzenie – czego się obawiasz?
Zobacz też film, w którym pokazuję jak przygotować posiłki do samodzielnego jedzenia dla niemowlaka?
Musy, soki, przeciery a owoce w diecie dzieci
Czy musy i soki owocowe to równie dobry pomysł, jak jedzenie owoców w całości?
Nie do końca. Wprawdzie może się wydawać, że sok albo mus owocowy to świetny sposób na więcej owoców w diecie, bo dzieci zwykle je lubią. Musy są też bardzo łatwo dostępne i po prostu wygodne.
Ale zarówno musy owocowe, jak i soki to zwykle znacznie większa dawka owoców, niż maluch (ale też dorosły) dałby radę zjeść, gdyby były to owoce w całości. To oznacza więcej cukrów prostych w diecie, mniej nauki żucia i gryzienia w trakcie jedzenia, a jeśli podajesz mus bezpośrednio z tubki, to również mniej świadome jedzenie (dziecko nawet nie widzi co je, nie czuje zapachu i nie ma okazji dotknąć posiłku).
W trakcie rozszerzania diety bardzo ważne jest, żeby dziecko poznało różne smaki i próbowało nowych produktów, ale też, żeby poznawało różne konsystencje i miało okazję dotykać jedzenia. Dlatego o wiele lepiej podawać owoce w wersji jak najmniej przetworzonej, zamiast różnego rodzaju musów, przecierów i soków. Oczywiście możesz czasem wspomóc się musem w tubce, ale nie podawaj ich codziennie. Lepiej, żeby nie była to jedyna forma, w której dziecko dostaje owoce (i warzywa też).
Soki natomiast, są w ogóle niezalecane w pierwszym roku życia. Zdecydowanie lepszym wyborem są owoce w całości. Po 1. roku życia można wprowadzać do diety soki w niedużych ilościach, traktując je jako element posiłku, a nie alternatywa dla wody. Dotyczy to także soków świeżo wyciskanych, domowych, ekologicznych itd.
Więcej o sokach przeczytasz w artykule Soki i napoje w diecie dziecka.
Jak powinna wyglądać proporcja warzyw do owoców?
Zalecenia mówią, że dzieci w wieku szkolnym, nastolatki i dorośli powinni jeść 3x więcej warzyw niż owoców. Dla młodszych dzieci nie ma sformułowanych takich szczegółowych zaleceń. Moim zdaniem można przyjąć, że w okresie niemowlęcym proporcja 50:50 powinna być odpowiednia.
W 2-3. roku życia stopniowo zwiększaj stosunek warzyw do owoców w diecie dziecka. To znaczy: proponuj warzywa częściej niż owoce. Pamiętaj jednak o podziale odpowiedzialności – my proponujemy produkty, a dziecko decyduje ile ich zje i co wybierze z posiłku, który mu zaproponujesz. Proponuj owoce lub warzywa w każdym (lub prawie każdym) posiłku i dbaj o urozmaicanie tych propozycji. Nawet jeśli dziecko wydaje się kochać tylko banany albo tylko zielonego ogórka. Stawiaj na stole różne owoce i warzywa – to element ekspozycji!
Jaka jest maksymalna dzienna porcja owoców i czy można je przedawkować?
Maksymalna porcja owoców jest zależna od masy ciała dziecka, zapotrzebowania, kalorycznego i od tego jak wygląda jego cała dieta, więc nie można podać dokładnej ilości, która byłaby „za duża” dla każdego dziecka.
Jeśli jednak Twoje dziecko je głównie owoce, to staraj się nie podawać ich w każdym posiłku. Proponuj częściej posiłki wytrawne, z warzywami, a nie tylko posiłki owocowe. I stawiaj warzywa na stole, niezależnie od tego, czy dziecko je zjada, czy nie. Musi je widzieć i widzieć, że rodzice je jedzą.
Jak myć owoce?
Owoce wystarczy myć ciepłą, bieżącą wodą. Jeśli bosz się zanieczyszczeń, możesz namoczyć owoce przez kilkanaście minut w wodzie z octem lub sodą, a następnie bardzo dokładnie wypłukać pod bieżącą wodą. Ale nie jest to konieczne. Nie musisz obierać owoców ze skórki. Nawet niemowlaki zwykle dobrze sobie radzą z jedzeniem skórki z owoców i warzyw (albo ją wypluwają).
Owoce, które wymagają obrania ze skórki (banan, pomarańcza) też warto umyć, żeby nie przenieść przypadkowo podczas jedzenia zanieczyszczeń ze skórki.
A co z jagodami leśnymi?
Pytanie o leśne jagody często pojawia się w letnim sezonie. I słusznie.
Jagody leśne (czarne jagody) mogą być zanieczyszczone larwami tasiemca, które powodują bardzo groźną i trudną do wykrycia chorobę – bąblowicę (to wina lisów, które roznoszą te larwy). Wprawdzie choroba ta występuje bardzo rzadko, ale larwy dezaktywują się w zakresie temperatur od -30°C (temperatura niższa niż w domowych zamrażarkach) lub 60°C. Dlatego ze względów bezpieczeństwa jagody (i inne owoce zebrane w lesie) lepiej jeść po obróbce termicznej.
Czy można jeść owoce wieczorem?
Owoce są bogate w cukry proste. Jeśli więc masz zaburzenia gospodarki głukozowo-insulinowej (stan przedcukrzycowy, cukrzycę), to jedzenie cukrów prostych wieczorem może doprowadzić do hipoglikemii w nocy. Jeśli jednak mówimy o zdrowym dziecku lub zdrowym dorosłym, to nie ma powodu unikania owoców w porach popołudniowych.
Można jednak wyróżnić sytuację, kiedy prawdopodobnie lepiej będzie podawać owoce dziecku w pierwszej połowie dnia. Jeśli Twoje dziecko jest wrażliwe na cukry proste i powodują one u niego np. pobudzenie, kłopoty z zaśnięciem, albo dolegliwości jelitowe, to w takich przypadkach lepiej unikać owoców w porze wieczornej. Zobacz, jak zachowuje się Twoje dziecko po wieczornym jedzeniu owoców – jeśli nie widzisz nic niepokojącego, to nie przejmuj się tym zaleceniem, serio.
Czy to prawda, że nie wolno łączyć owoców z kaszą/nabiałem/czymśtam jeszcze?
Nie ma powodów, by unikać takiego połączenia. Jest ono nawet korzystne, gdyż owoce, jako źródło wit. C, będą zwiększać wchłanianie żelaza niehemowego z kaszy.
Łączenie owoców z innymi produktami lub grupami produktów też nie jest przeciwwskazane. Normalna, codzienna dieta powinna być urozmaicona i zawierać produkty z różnych grup. Nie ma się co koncentrować nadmiernie na szczegółach (typu niełączenie ogórka z pomidorem i inne internetowe mądrości żywieniowe).
Cytrusy, owoce egzotyczne, owoce mrożone w diecie dzieci
Wszystkie możesz podawać niemowlakowi w trakcie rozszerzania diety. Ja polecam wybierać owoce sezonowe i korzystać z nich wtedy, kiedy są najsmaczniejsze i lokalne (bo to najlepsze rozwiązanie dla naszej planety – mniej transportu, mniej energii na ogrzewanie i oświetlanie szklarni itd.). Im krótszą drogę muszą pokonać owoce z miejsca uprawy na Twój stół, tym lepiej.
Owoce importowane z dalekich krajów, jak khaki czy ananasy, awokado – możesz też podawać niemowlakowi, jeśli chcesz. Ja wolę owoce lokalne, ale zdarza mi się korzystać też z importowanych, chociaż zdecydowanie rzadziej (z powodów, które wymieniłam wyżej).
Cytrusy dojrzewają na południu Europy, a sezon na nie przypada na przełom jesieni i zimy (dlatego tak często pomarańcze i mandarynki kojarzą się nam ze świątecznym czasem). Polecam Ci właśnie wtedy jeść cytrusy i czytać w sklepie, skąd do nas przyjeżdżają.
Owoce mrożone są świetnym wyborem, zwłaszcza w okresie zimowym, gdy nie mamy dużego dostępu do świeżych owoców. Możesz je podawać niemowlakowi, kilkulatkowi i sama jeść.
Czy owoce mogą być podawane codziennie na śniadanie?
Owoce w diecie dzieci mogą znaleźć się codziennie w śniadaniu dziecka. Pamiętaj tylko o urozmaiceniu diety i o tym, żeby znalazły się w niej zarówno posiłki na słodko (owocowe), jak i wytrawne.
Na zakończenie – które owoce są najzdrowsze?
Jak zwykle, nie ma dobrej odpowiedzi na to pytanie. Wszystkie owoce dostarczają nam potrzebnych składników odżywczych, ze wszystkimi można przesadzić, wszystkie warto włączać do diety dziecka i swojej. Jak zwykle najzdrowsze jest urozmaicenie codziennej diety.
A więc najzdrowsze owoce to te, które będziesz jeść jako element posiłków, codziennie, urozmaicając swój wybór.
Brak komentarzy pod tym artykułem. Bądź pierwszą osobą, która go skomentuje!