fbpx

ZASADY ŻYWIENIA NIEMOWLĄT 2014 schemat + wybrane produkty w diecie

Co o schemacie i wprowadzaniu konkretnych produktów do diety niemowlaka mówią zalecenia żywienia niemowląt PTGHiŻD z 2014 roku? Co podawać niemowlakowi?

Ten wpis powstał w oparciu o artykuł „Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci” Standardy Medyczne/Pediatria. 2014, t.11, s.321-338

1.Aktualny schemat rozszerzania diety

Poprzednie wytyczne żywienia niemowląt składały się z krótkich wskazówek i dwóch oddzielnych schematów, innego dla dzieci karmionych piersią i innego dla dzieci karmionych mieszanką.
Nowy schemat jest ten sam, niezależnie od tego jakie mleko dziecko pije. Moim zdaniem to dobrze, bo właściwie nie było uzasadnienia dla którego dzieci karmione mlekiem modyfikowanym powinny wcześniej dostawać inne produkty niż mleko, a wprowadzanie podziału powodowało sporo zamieszania (tym bardziej że schemat dla dzieci karmionych mieszanką był bardzo skomplikowany i pozostawiał niewiele swobody rodzicowi a jeszcze mniej dziecku…).
Z drugiej strony jednak, jeżeli ktoś posługuje się tylko schematem, a nie przeczyta komentarza do niego, to może mylnie odczytać zalecenia. Szczególnie dotyczy to momentu rozpoczęcia wprowadzania nowych produktów, zalecanej liczby posiłków i wielkości porcji.

edit 2016: schemat z 2014 roku znajdziecie na wielu stronach internetowych, nie chcę żeby wisiał też na mojej bo myślę, że wprowadza sporo zamieszania i jest niejasny jeśli nie czytamy dokładnie całego artykułu, do którego jest załącznikiem. Jeśli chcecie, oryginalny artykuł, wraz ze schematem znajdziecie TUTAJ

z kubkiem blog

Schemat – idealny?

Bardzo, bardzo ważne jest to, żeby przeczytać przypisy i żeby pamiętać o tym, że podane w schemacie liczba posiłków na dobę i wielkość porcji są ORIENTACYJNE. To jest moim zdaniem najbardziej kłopotliwy fragment tego schematu, bo przy karmieniu piersią MINIMALNA liczba posiłków to 8 i nikt nie mierzy (a przynajmniej nie powinien) ilości mililitrów mleka wypijanego przez dziecko w czasie karmienia. Istnieją wskaźniki, które świadczą o tym, ze dziecko karmione piersią zjada wystarczającą ilość mleka (zobacz wpis – ile mleka zmieści mały brzuszek albo czy mam dosyć mleka?) i nie jest to bynajmniej wielkość porcji przeliczona na mililitry.

Być może podanie wielkości porcji jest skierowane raczej do rodziców karmiących dzieci mlekiem modyfikowanym, ale tutaj też mam wątpliwość czy 6-7 porcji mleka to nie zbyt rzadkie karmienie malutkich niemowląt. No i skoro w artykule napisano, że celem, do którego się dąży jest wyłączne karmienie piersią przez pierwsze pół roku życia dziecka i kontynuacja karmienia piersią co najmniej do końca 12 m.ż. to dlaczego podano liczbę posiłków bliższą rzeczywistości karmienia sztucznego?
edit 2016 w artykule ze stycznia 2016 dotyczącym karmienia piersią PTGHiŻD zaktualizowało nieco schemat (ale nie jest to żaden nowy schemat żywienia) i wyraźnie podkreślono tam, że liczba posiłków opisana w schemacie dotyczy karmienia sztucznego a przy karmieniu piersią liczba posiłków może być większa.

Ja skłaniałabym się raczej ku temu, żeby przyjąć 8-12 posiłków przy karmieniu piersią jako „orientacyjne”,
z zastrzeżeniem, że niemowlę powinno być karmione na żądanie. A przy karmieniu butelką też powinno się, moim zdaniem, podawać mleko w sposób raczej według potrzeb dziecka niż na godziny. Czyli częściej a mniejsze porcje i z reagowaniem na potrzeby dziecka. Jeżeli nie chce wypić „zalecanej” porcji to go nie zmuszajmy do tego, a jeżeli domaga się karmienia częściej niż X razy zalecane przez producenta, to też trzeba na tą potrzebę odpowiednio zareagować.

Druga ważna sprawa, to określenie KIEDY zacząć rozszerzanie diety. W schemacie wygląda na to, że po 4 miesiącu. W artykule wyraźnie podkreślono, że rozszerzanie diety powinno zacząć się po 6 miesiącu życia dziecka, a wcześniej tylko w wyjątkowych sytuacjach (więcej informacji znajdziesz we wpisie – zasady żywienia niemowląt – kiedy i jak rozszerzać dietę dziecka oraz rozszerzanie diety – kiedy zacząć?).
Myślę że bardzo wartościowe w schemacie jest to, co napisane na samym dole, czyli podkreślenie kompetencji dziecka. To ono ma decydować ile i czy w ogóle zje zaproponowany mu posiłek.

Zwróćcie uwagę, że przez cały pierwszy rok życia podstawą żywienia jest karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym. To ważne, bo inne posiłki mają uzupełniać dietę dziecka i naprawdę STOPNIOWO zastępować mleko. Według autorek wytycznych pod koniec 1 roku życia dziecko powinno dostawać 3 posiłki mleczne (ale mam wrażenie, że tutaj znowu dotyczy to karmienia sztucznego, bo często karmienie piersią trudno przeliczyć na „posiłki”).

Jeśli szukasz podpowiedzi i ściągawki po rozszerzaniu diety, to może spodobać Ci się wpis – ściągawka rozszerzania diety

2.Wybrane produkty w diecie niemowląt

pomarańczOgólnie rzecz biorąc, nowe produkty mają być wprowadzane do diety dziecka stopniowo. Zaczynamy od małych ilości, typowych pokarmów uzupełniających. Przykłady są podane w schemacie i są to po prostu podstawowe produkty typu kasze, warzywa, owoce, pieczywo, mięso. Kolejność wprowadzania nowych produktów ma zdecydowanie mniejsze znaczenie.

Nie ma żadnych zaleceń co do tego KIEDY wprowadzać np. porzeczki a kiedy paprykę a kiedy sałatę lodową. Tym się nie martwcie. Jedyne, co w zaleceniach jest podkreślone, to żeby zacząć od warzyw a owoce podawać 2-3 tygodnie później niż warzywa. Człowiek ma taką cechę, że preferuje smak słodki (malutki człowiek też) dlatego według autorek lepiej przyzwyczaić dziecko najpierw do nowych smaków niesłodkich. Chociaż, jeśli porównamy nawet owoce do słodkiego smaku mleka mamy lub mieszanki to i tak raczej mleko w tym pojedynku wygra, jest słodkie.
Pamiętajcie jednak też, że do diety malucha należy praktycznie od początku wprowadzać też inne produkty, oprócz warzyw i owoców, szczególnie produkty bogate w żelazo – mięso, ryby, jaja, produkty zbożowe.

Więcej na ten temat znajdziecie też we wpisach – czy można to podać niemowlakowi? i kilka zasad rozszerzania diety, o których często zapominamy

W szczególe, opisano kilka konkretnych produktów:

Alergeny

Nie ma żadnych naukowych dowodów na to, że eliminacja lub opóźnione wprowadzanie pokarmów, które są potencjalnie alergizujące, trwale zapobiega niepożądanym reakcjom organizmu. W praktyce oznacza to, że nie ma potrzeby opóźniania wprowadzania tych produktów do diety dziecka. Czyli? Nie odwlekamy podawania białka jaja, cytrusów, przetworów nabiałowych, orzechów i innych potencjalnych alergenów.

Więcej na temat alergii przeczytasz we wpisach – diety eliminacyjne i alergie pokarmowe cz. 1 oraz dieta eliminacyjna i alergie pokarmowe w praktyce

Gluten

AKTUALIZACJA – zobacz jak wprowadzać gluten

Krowie mleko

Mleko krowie nie może być stosowane jako główny produkt spożywczy przed końcem pierwszego roku życia dziecka. Może być stosowane do celów kulinarnych, jako dodatek do potraw np. jako składnik naleśnika czy placka ale nie podajemy go zamiast mleka mamy lub mieszanki. Po 12 miesiącu można stosować mleko krowie bardziej swobodnie, jednak nie przekraczając ilości 500ml/dzień.

Jajko

Podajemy w całości, nie trzeba wydłubywać samego żółtka 😉 (to wynika z zaleceń o nieopóźnianiu alergenów)

Sól i cukier

cookies-690037_1920Generalnie rzecz biorąc, należy unikać soli kuchennej i cukru w diecie niemowląt.
Soli, głównie ze względu na ryzyko nadciśnienia w późniejszym życiu. Cukru ze względu na ryzyko rozwoju próchnicy, otyłości, cukrzycy.
Obu ze względu na kształtowanie zdrowych nawyków i preferencji żywieniowych u dziecka.

W związku z powyższym, nie należy stosować słonych pokarmów (np. pikle, solone mięsa, kostki rosołowe, dania w proszku itp.) w diecie dziecka (najlepiej w swojej własnej też nie). Nie należy słodzić pokarmów ani napojów podawanych dziecku (cukrem, słodzikami, syropami na bazie cukru itp.).

Miód 

Ze względu na ryzyko występowania bakterii Clostridium Botulinum, które mogą wywoływać botulizm dziecięcy, nie powinno się podawać miodu dzieciom w pierwszym roku życia.

Soki owocowe

Najlepiej przyzwyczajać dziecko do picia wody.
Jeżeli już podajemy sok, to powinien być to sok przecierowy 100%, bez dodatku substancji słodzących i EDIT 2018 – najlepiej poczekać z sokami do końca 1 roku życia. Więcej na ten temat znajdziesz we wpisie – soki i napoje w diecie dziecka.  Nie podajemy soków w butelce, tylko łyżeczką (lub kubkiem) i nie podajemy ich w ogóle w nocy ani przed snem (powody podobne jak w przypadku cukru).

Mięso

Zaleca się żeby był to jeden z pierwszych nowych produktów w diecie dziecka, ze względu na wysoką zawartość żelaza. Polecane są: drób, wołowina, jagnięcina, królik. Początkowo podajemy 10g mięsa dziennie (to są 2 łyżeczki) a z czasem zwiększamy ilość dochodząc do ok. 20g/dziennie pod koniec pierwszego roku życia.

Moje uwagi:

  • Oczywiście jeżeli rodzice stosują dietę wegetariańską i chcą stosować ją u dziecka, to mięso powinno być zastąpione produktami roślinnymi o wysokiej zawartości żelaza np. nasionami roślin strączkowych (zacznijcie od małej ilości i raczej w formie pasty)
  • Ilości podawane na dobę mogą być przeliczane w stosunku tygodniowym czy dłuższym, można więc podawać mięso kilka razy w tygodniu w większej ilości a w pozostałe dni nie podawać mięsa. Pamiętajmy też, że dziecko ma decydować czy i ile zje.

Zobacz też nagranie #kwadranszjackowka o mięsie w diecie dziecka

Ryby

ryby dla niemowlakaPolacy jedzą za mało ryb. Powinniśmy jeść je co najmniej 1-2 razy w tygodniu bo są świetnym źródłem białka, żelaza i przede wszystkim kwasów tłuszczowych omega 3. Podawanie ryb zaleca się rozpocząć już w wieku niemowlęcym, uważa się, że zmniejsza ryzyko rozwoju alergii. Ryby należy podawać po 6 miesiącu, zaczynając od małej porcji nie częściej niż raz w tygodniu, stopniowo zwiększając częstotliwość. Eksperci podkreślają że nawet niewielka ilość ryb spożywana przez małe dzieci ma wpływ na rozwój tolerancji immunologicznej.

Polecane gatunki ryb to tłuste ryby morskie np. śledź, łosoś, szprot. Nie zaleca się podawania niemowlętom gatunków drapieżnych (miecznik, rekin, tuńczyk, makrela).

Co podawać niemowlakowi?

Film o początkach rozszerzania diety

Udostępnij artykuł!

Komentarze pod artykułem

  1. […] Dołączony do zaleceń schemat należy zawsze czytać w kontekście powyższych zaleceń, a nie samodzielnie. Kiedy lekarze powołują się na nowy schemat, to właśnie powyższe zalecenia są nadrzędnie do poniższej tabelki stanowiącej integralną cześć artykułu: ZASADY ŻYWIENIA NIEMOWLĄT 2014 schemat + wybrane produkty w diecie […]

  2. Witam, proszę o link do wpisu co podawać zamiast mleka z piersi, po roku? Wykluczając mleko modyfikowane. Czy jest gdzieś taka informacja na blogu? Baaardzo dziekuje:) Pozdrawiam i popieram:)

  3. A ja caly czas zastanawiam sie nad tymi kaszami w schemacie napisanw zeby podawac w malycv ilosciach nie wczesniej jak w 5 a nie pozniej jak w 6. Ale doete zoszrzerzamy po 6 miesiac….czy to jest zgodne?

  4. Witam, niezmiernie się cieszę, że trafiłam na Pani bloga. Zgadzam się, że ilość podanych posiłków w schemacie karmienia nastręcza najwięcej trudności. Mam niewiele ponad półrocznego synka. Ok. trzy tygodnie temu rozpoczęliśmy przygodę z rozszerzaniem diety. Mamy już za sobą warzywa, owoce i kaszki (manna i kleik ryżowy).
    Najwięcej problemu mam właśnie z ilością posiłków. Syn jest karmiony piersią i zawsze mieliśmy 8 karmień w ciągu doby (z małymi wyjątkami). Czy teraz, ma dostać zamiast piersi porcję kaszki lub warzyw (pomijam tu sytuację karmienia piersią na żądanie dziecka)? Nadmienię również, że puki co nie dostaje nic do picia po za moim mlekiem, żadnych soków, herbat, wody. Czy w dalszym ciągu powinnam zachowywać 8 karmień w ciągu doby, aby utrzymać laktację? Jeśli tak, to kiedy nadejdzie moment, aby ograniczyć liczbę karmień?
    Zauważyłam, że od kiedy porcje nowych posiłków się zwiększyły (od tego tygodnia są to już: kaszka, warzywa, owoce) liczba karmień piersią w ciągu doby waha się od 6-8. Jednocześnie nie zauważyłam, aby żądał piersi, ponad to co dostaje (wiadomo, że wyjątki się zdarzają).
    Podczas podawania nowych produktów staram się go bardzo obserwować, żeby dostawał pokarm tak długo jak jest nim zainteresowany, tj. gdy zaczyna grymasić to kończę karmienie, nie dostaje na siłę.
    Pozdrawiamy

    1. I ja się cieszę że Pani tu trafiła 🙂
      Jeśli mowa o zastępowaniu posiłków mlecznych stałymi, ważne jest żeby pamiętać, że posiłki stałe powinny stanowić uzupełnienie, raczej niż zamianę mleka na stałe produkty.
      Dobrze było by więc mimo wprowadzania stałych posiłków proponować dziecku nadal podobną ilość mleka jak do tej pory. Oczywiście, maluch z czasem może zjadać stałe posiłki coraz chętniej i mniej się zgłaszać do piersi, ale jeżeli nie ma innych powodów (np wyjście do pracy itp.) to można w ogóle nie zamieniać mleka na stałe posiłki tylko wprowadzać je dodatkowo.

  5. Witam. Chciałam nawiązać do postu Oli, która później nie rozwinęła swojego pytania. W którym momencie należy wprowadzić do diety niemowlaka gluten? W zaleceniach wskazane jest, iż najlepiej by było, gdyby dziecko karmione piersią do końca 6 mż nie miało rozszerzanej diety. Zarazem w tych samych zaleceniach wskazane jest, aby gluten wprowadzić przed 7 miesiącem. Co logicznie rzecz biorąc oznacza, że należy to uczynić najpóźniej w 6 mż. Jak więc pogodzić te dwa sprzeczne zalecenia?

    1. aktualizacja 2016 zaleceń polskich ekspertów na szczęście już w oparciu o najnowszą wiedzę o ekspozycji na gluten: produkty z glutenem można wprowadzić w dowolnym momencie po między końcem 4 a 12 miesiąca życia. Ekspozycja na gluten nie ma żadnego znaczenia dla wystąpienia celiakii, która jest chorobą genetyczną.
      A więc można spokojnie karmić tylko mlekiem przez pół roku a następnie rozszerzać dietę kontynuując karmienie piersią i po prostu między produktami wprowadzanymi do diety dziecka powinny się znaleźć również te z glutenem.

  6. Pani Małgosiu, dołączam się do pytania Moniki, czy konieczne jest podawanie mleka po roku karmienia piersią?
    p.s. super blog!!!!!pozdrawiam

    1. Ola to trochę zależy od sytuacji, jeśli dziecko samo odstawia się od karmienia piersią albo ten proces jest na tyle powolny że jego dieta w momencie odstawienia zawiera wiele innych źródeł białka, wapnia, itd. to myślę że można sobie spokojnie podarować podawanie mieszanki.
      Jeśli dziecko jest odstawiane nagle, jest niedługo po 1 roku życia i nadal piło sporo mleka mamy to może potrzebować jeszcze wprowadzenia mieszanki na chwilę, kilka tygodni, miesiąc, dopóki jego dieta nie będzie możliwie pełnowartościowa, tak myślę.

  7. Dzięki wielkie za odpowiedź:)
    Mi część koleżanek powiedziała że należy podawać dziecku(po zakończeniu karmienia piersią) mleko modyfikowane do 3 roku życia pół litra dziennie! Ale moja
    kobieca intuicja kazała mi wątpić;)

  8. Witam. Czy pstrąg tęczowy (łososiowy) to dobra ryba dla niemowląt i małych dzieci? Kiedyś gdzieś czytałam, że to jedna z mniej zanieczyszczonych ryb, ale w przepisach dla dzieci nigdzie nie ma o niej mowy?

  9. Witam. Czy pstrąg łososiowy to dobra ryba dla dzieci i niemowląt? Czytałam kiedyś że należy do mniej zanieczyszczonych ryb i że warto nią jeść ale nie spotkałam się żeby polecać ja w diecie dzieci, żadnych przepisów?

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Do góry
[views]
magnifiercross